نورالوژی عصب سه قلو (TN) یک اختلال عصبی شدید و ناتوان کننده است که با دردهای ناگهانی و شوک مانند در ناحیه صورت شناخته می شود. این بیماری به دلیل درگیری عصب سه قلو (عصب جمجمه ای پنجم) رخ می دهد که مسئول انتقال حس از صورت به مغز است. اغلب به عنوان "درد خودکشی" شناخته می شود، چرا که درد آن بسیار شدید و غیرقابل تحمل است.
آسیبهای تدریجی در عصب سه قلو موجب بروز نورالژی تری ژمینال میشود. افراد دچار این بیماری، درد شدید در چشم، دندان، فک، پیشانی، بینی خود احساس می کنند. این درد شدید ناشی از تحریک عصب سه قلو است که شاخههایی را به پیشانی، گونه و فک پایین میفرستد. این درد میتواند با یک عمل معمول و جزئی مانند مسواک زدن، غذا خوردن یا باد ایجاد شود.
حملات ممکن است خفیف و کوتاه شروع شوند، اما در صورت عدم درمان، نورالژی سه قلو به تدریج بدتر میشود. در ابتدا حملات ممکن است کوتاه و خفیف باشد. اما میتواند پیشرفت کرده و باعث حملات طولانی و مکرر درد و سوزش شود.
عصب سه قلو به سه شاخه اصلی تقسیم می شود:
شاخه چشمی: حس قسمت فوقانی صورت (پیشانی، پلک ها، بینی). شاخه چشمی (Ophthalmic) که حسی است. شاخه چشمی زوج پنجم به نواحی کره چشم، دستگاه اشکی و بینی میرود. شاخههای پایانی جلدی عصب چشمی، پوست سر، پیشانی و پلک فوقانی و قسمت پشتی بینی را عصب دهی میکند.
شاخه آروارهای یا فک بالایی: حس قسمت میانی صورت (گونه ها، لب بالا، فک بالا). شاخه آروارهای یا فکی فوقانی (Maxillary) اساساً حسی است. شاخه فکی فوقانی زوج پنجم، دندانهای فک فوقانی، کام و مخاط بینی را عصب رسانی میکند. شاخههای پایانی جلدی این عصب به پوست فک فوقانی و لب بالایی میرود.
شاخه شاخه آروارهای یا فک پایینی: حس قسمت تحتانی صورت (فک پایین، لب پایین، زبان و لاله گوش). شاخه آروارهای یا فکی تحتانی (Mandibular) که مختلط (حسی-حرکتی) است. شاخه فکی تحتانی زوج پنجم، عصب رسانی حسی دندانهای فک تحتانی، مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ)، مخاط دهان و دو سوم پیشین زبان را ایجاد میکند. شاخههای پایانی جلدی آن به فک تحتانی و لب پایینی میرود. شاخه فکی تحتانی حرکتی نیز بوده که بیشتر عضلات جویدن را عصب دهی میکند.
بهطور کلی، هستههای مزانسفالیک، حسی اصلی و نخاعی عصب پنجم، در اعمال حسی مشارکت میکنند. عصب پنجم مغزی دارای یک هسته حرکتی جهت تغذیه عصبی عضلات و سه هسته حسی در ناحیه ساقه مغز است که شامل:
هسته حرکتی عصب پنجم: این هسته در ناحیه پل مغزی قرار دارد. بسیاری از عضلاتی که در «عمل جویدن» نقش دارند، عصب رسانی آنها از طریق زوج پنجم مغزی صورت میگیرد. عضلات مسئول جویدن، حرکات مفصل فکی گیجگاهی TMJ را کنترل میکنند.
هسته مزانسفالیک عصب پنجم: این هسته در مغز میانی و قسمت فوقانی پل مغزی قرار دارد، که بیشتر فیبرهای حسی مربوط به دوک عضلانی را دریافت میکنند. عضلات جویدن حاوی دوکهای عضلانی زیادی هستند.
هسته حسی اصلی عصب پنجم: هستهای است که در پل مغز قرار داشته، حاوی اطلاعات حسی صورت در ارتباط با لمس دقیق و لمس ملایم است.
هسته نخاعی عصب پنجم: این هسته از پیاز نخاع تا سگمان C2 نخاع گسترده شده و به سه بخش قابل تقسم است:
عصب سه قلو در درجه اول به شما کمک میکند احساس کنید، اگرچه شاخه عصب فک پایین هم عملکرد حسی و هم حرکتی دارد. عصب سه قلو در موارد زیر کمک میکند: گازگرفتن، جویدن، بلعید، احساسات صورت و پوست سر.
آسیب عصب سه قلو ممکن است ناحیه کوچکی مانند قسمتی از لثه یا ناحیه بزرگی مانند یک طرف صورت شما را درگیر کند. این آسیب میتواند مشکلاتی را در جویدن و صحبت کردن ایجاد کند. میزان آن بستگی به محل آسیب عصبی دارد. عواملی که میتواند به اعصاب سه قلو آسیب وارد کند، شامل موارد زیر است: ضربه، صدمات، تومورها، آسیبهای ناشی از عمل دندانپزشکی، جراحی صورت.
TN کلاسیک (نوع ۱):
درد ممکن است چند ثانیه یا چند دقیقه طول بکشد. این دردهای چاقو مانند میتواند مکررا در طول روز و شب رخ دهد. با گذشت زمان، درد ممکن است شدیدتر شود و بیشتر طول بکشد.
- دردهای ناگهانی، تیز و شوک مانند (شبیه برق گرفتگی).
- معمولاً ناشی از فشردگی عصب توسط رگ خونی (مثلاً سرخرگ مخچه ای فوقانی).
- حملات درد با محرک های ساده (لمس، باد، صحبت کردن) آغاز می شود.
TNثانویه (نوع ۲):
- درد مداوم و سوزشی همراه با حملات شدید.
- علت زمینه ای مانند ام اس ، تومور، یا آسیب ساختاری عصب.
درد یکطرفه:
حملات ناگهانی (چند ثانیه تا ۲ دقیقه) که ممکن است به صورت خوشه ای تکرار شود.
درد در نواحی تحت پوشش شاخه های V2 و V3 شایع تر است.
دوره های بدون درد:
در مراحل اولیه، بیمار ممکن است هفته ها یا ماه ها بدون درد باشد.
علائم در موارد پیشرفته:
اسپاسم عضلات صورت، کاهش وزن (به دلیل اجتناب از جویدن)، افسردگی و اضطراب.
محرک های شایع:
مسواک زدن، جویدن، باد سرد، اصلاح صورت، یا حتی خنده.
در نورالژی سه قلو عملکرد عصب سه قلو مختل میشود که باعث اختلال در عملکرد آن میشود. این عارضه میتواند در اثر موارد زیر باشد:
درمان درد عصب سه قلو با طب سنتی ممکن است برای برخی افراد کمککننده باشد. طب سنتی میتواند در کاهش شدت درد و بهبود کیفیت زندگی افراد موثر باشد.
پزشکان طبی سنتی توصیه هایی برای کاهش درد و گاهی کنترل اعصاب نورالژی به بیماران می کنند. اگر مبتلا به درد اعصاب یا نورالژی شده اید لازم است از خوردن چای، قهوه، سرکه، الکل، آبجو، دخانیات، سکنجبین، سماق، سوپ، آبگوشت و همچنین از پرخوری، گرسنگی شدید، سرمای شدید، گرمای شدید، سرو صدا و عصبانیت پرهیز کنید. در ضمن از خوراکی هایی که درد را تسکین می دهد مانند بید مشک، ترب سیاه، ترخون، دمنوش لیمو، دمنوش سنبل الطیب و دمنوش گل گاوزبان زیاد استفاده کنید.
طب سوزنی:
مطالعات نشان دادهاند که طب سوزنی میتواند به کاهش درد و تسکین علائم نورالژی تریژمینال کمک کند.
استفاده از گیاهان دارویی:
برخی گیاهان مانند زنجبیل، بابونه و زردچوبه خواص ضدالتهابی و تسکیندهنده درد دارند که ممکن است در کاهش درد کمک کنند.
ماساژ درمانی:
ماساژ ملایم ناحیه صورت و گردن میتواند به شل شدن عضلات و کاهش فشار روی عصب کمک کند.
تغذیه مناسب:
مصرف غذاهای ضدالتهابی مانند ماهیهای چرب، آجیل، و میوهها و سبزیجات تازه میتواند به کاهش التهاب و درد کمک کند.
دکتر شهریار فتحی با سال ها تجربه در طب سنتی و درمان بیماری ها و با استفاده از روش ابداعی خود که تحریک عصب تری ژمینال است، کمک بسیاری به افرادی که از این درد رنج می برند خواهند کرد. همچنین با انتشار اولین و تنها کتاب با عنوان تکنیک تحریک عصب تری ژمینال و ارائه تکنیکی مؤثر در درمان این عارضه به علاقه مندان در این حوزه کمک چشمگیری نموده است.
افرادی که مایل هستند در دوره های آموزش تکنیک تحریک عصب تری ژمینال، علوم تشخیصی از جمله: ایریدولوژی یا عنبیه شناسی، پالمیستری یا کف شناسی و زبان شناسی شرکت کنند، می توانند با شماره های درج شده در سایت تماس بگیرند.