تلفیق روانشناسی با طب سنتی یکی از موضوعات جالب و پیچیده است که میتواند به ما کمک کند تا بهتر بدانیم چگونه میتوان با استفاده از دانشهای مختلف به بهبود سلامت روانی کمک کنیم. طب سنتی، به خصوص در ایران، بر پایهی دانشهای فلسفی و علمی افرادی چون ابن سینا و رازی بنیان شده است. این دانشها به ارتباطات عمیق بین جسم و ذهن پرداختهاند و برخی از روشهای مداوای روانی را توصیف کردهاند.
به عنوان مثال، در طب سنتی، انواع سردرد و اختلالات خواب، بیماریهای اعصاب و روان، و حتی اختلالات جنبشی مورد بررسی قرار گرفتهاند. این دانشها میتوانند با روشهای مدرن روانشناسی هماهنگ شوند و به روشهای جدیدی برای مداوا و بهبود سلامت روانی کمک کنند.
مصرف داروهای شیمیایی برای بیماری های اعصاب و روان همیشه خط آخر درمان نیست. در برخی بیماری های روانی خفیف همراه با افت خلق و خو مانند بی قراری و وسواس فکری، درمان افسردگی با طب سنتی بدون عوارض جانبی بهترین انتخاب برای سبک زندگی سالم است.
این روزها بیشتر از هر زمان دیگر در جامعه شاهد تغییر خلق و خوی افراد و بروز حالت های عصبی، بی قراری و پرخاشگری هستیم. با اینکه بیماری های روانی طیف بسیار گسترده ای از استرس های ساده تا اسکیزوفرنی، اختلالات شخصیتی و حتی جنون کامل را در برمی گیرد، اما شایع ترین مشکل موجود در میان جامعه ما در ایران و حتی جهان افسردگی است.
اختلالی که با بی انگیزگی، رخوت، ناامیدی، بی خوابی شبانه، بد بینی و کاهش اعتماد به نفس همراه است. افسردگی اغلب با غم و اندوه و عدم رضایت از زندگی شکل می گیرد و در صورت عدم توجه به درمان به حالت های بحرانی ختم می شود.
افسردگی حالت روحی است که به دنبال پاره ای شرایط درونی و بیرونی اتفاق می افتد. عوامل بیرونی افسردگی می تواند شامل شرایط اقتصادی و اجتماعی، انواع مشغله های ذهنی، بی تحرکی، استرس های شدید کاری و… باشد. از سوی دیگر عوامل فیزیکی در برگیرنده سبک نادرست تغذیه هستند که بلغم و سودا را در بدن فرد بالاتر برده و مزاجش را سرد می کند.
مصرف غذاهایی همچون ترشیجات، غذاهای فست فودی، کنسروجات، خوردن مداوم گوشت گاو، مصرف بیش از حد خوراکی هایی مانند قارچ، عدس بادمجان و… پس از مدتی خلط سودا ایجاد کرده و بستری برای بروز افسردگی فراهم می کند.
البته در مواردی افراد تغذیه مناسب دارند، اما کارکرد مشکل دار کبد و سیستم گوارشی آنها به افزایش سودای بدن دامن می زند. بنابراین در طب سنتی افراد دچار افسردگی از تمام جوانب مورد ارزیابی قرار می گیرند تا درمان کارسازی به آنها تجویز شود.
یک نکته بسیار مهم در شروع درمان افسردگی با طب سنتی احتیاط در مصرف هماهنگ داروهای شیمیایی و گیاهی است. اگر بیمار در حال مصرف داروهای شیمیایی باشد، به هیچ عنوان نباید این داروها را به طور کامل و ناگهانی قطع کرد. در موارد بسیاری پزشک طب سنتی تصمیم می گیرد داروهای گیاهی را هماهنگ با داروهای شیمیایی تجویز کند.
این راهکار تلفیقی معمولا تا چند ماه ادامه پیدا می کند و در صورت مشاهده علائم بهبودی اگر امکان قطع داروهای شیمیایی صلاح دید پزشک باشد، به تدریج داروهای گیاهی جایگزین می شود. پس از ادامه این روند درمان هنگامی می توان گفت درمان با موفقیت همراه بوده که بعد از قطع کامل داروهای گیاهی و شیمیایی فرد در سلامت کامل روحی باشد.
۱. روشهای درمانی مشترک:
در هر دو حوزه، توجه به تعادل میان جسم و روح اهمیت دارد. مثلاً در طب سنتی ایران، استفاده از گیاهان دارویی به عنوان آرامبخش و ضدافسردگی رواج دارد. روانشناسی نیز از روشهای مشابهی مانند تکنیکهای آرامشبخش و مدیتیشن برای کاهش استرس و اضطراب استفاده میکند.
۲. تشخیص و ارزیابی:
طب سنتی بر اساس اصول مزاجشناسی افراد را ارزیابی میکند و تلاش میکند تا تعادل مزاجی آنان را بهبود بخشد. روانشناسان نیز به تحلیل رفتارها و حالات روانی افراد پرداخته و برای بهبود وضعیت روانی فرد تلاش میکنند.
۳. درمانهای جسمانی:
در طب سنتی، برخی از تکنیکهای ماساژ و طب سوزنی به عنوان روشهای درمانی برای بهبود وضعیت روانی استفاده میشوند. روانشناسی مدرن نیز از تکنیکهای مشابهی مانند درمانهای بدنمحور برای کاهش تنش و اضطراب استفاده میکند.
۴. تغذیه:
طب سنتی به تأثیر تغذیه بر وضعیت روانی اعتقاد دارد و پیشنهاد میدهد که برخی از غذاها میتوانند به بهبود حال روانی کمک کنند. روانشناسان نیز به تأثیر تغذیه بر سلامت روانی اشاره دارند و رژیمهای غذایی متعادل را توصیه میکنند.
طب سوزنی و درمان افسردگی:
طب سوزنی از آن جهت برای درمان افسردگی موثر است ، که می تواند جریان انرژی در سراسر بدن را تنظیم نماید. این روند درمان ، قادر است تولید اندورفین را در بدن تحریک نماید. اندورفین ، ماده ای است که در بدن تولید شده و برای آرامش و سلامت روح ، الزامی می باشد. اندورفین ها مواد شیمیایی هستند ، که در مغز تولید می شوند و باعث می شوند ، که احساس خوبی در فرد ایجاد گردد. آن ها مولفه های مهمی در ایجاد توانایی در افراد ، برای واکنش نشان دادن به شکلی مناسب ، به محرک های فیزیکی و احساسی از قبیل عملکردهای گوارشی ، فشار خون ، درد و ضربان قلب می باشند.
طب سوزنی می تواند ، به بدن در غلبه نمودن و تحت کنترل در آوردن استرس ، کمک کند. طب سوزنی این تاثیر شگفت انگیز خود را از طریق کمک ، به بهبود بخشیدن به سطح کیفی HRV یا تغییر پذیری و تنوع ضربان قلب ، انجام می دهد. وقتی مغز ما تحت فشار استرس قرار دارد ، مواد و ترکیبات نوروشیمیایی تولید می شوند. تحقیقات و یافته های علمی نشان داده اند ، که طب سوزنی دارای تاثیراتی می باشد ، که می تواند تولید این مواد و ترکیبات نوروشیمیایی ، را مهار کرده و تحت کنترل در آورد.
برخی مطالعات نشان دادهاند که طب سوزنی میتواند به کاهش علائم افسردگی کمک کند. این روشها با تکنیکهای درمان شناختی-رفتاری ترکیب شده و نتایج موثری را به دنبال داشتهاند.
برای درمان اضطراب با طب سنتی انواع عصاره های گیاهی تجویز می شود که موثرترین آنها قطره های حاوی اسطوخودوس و سنبل الطیب است. این نوع گیاهان دارویی بر بهبود استرس، بی خوابی، اضطرابهای شدید و تنش های فیزیکی موثر بوده و سودای اضافه بدن را مهار می کند. اسطوخودوس گیاهی گلدار بنفش رنگ از گونه نعناعیان محسوب می شود.
این گیاه پرخاصیت عطر عمیق و منحصربه فردی دارد که هم به صورت اسانس آرام بخش و هم داروهای خوراکی تجویز می شود. گیاه اسطوخودوس خواص تسکین بخشی روی استرس، فشار خون بالا، بی خوابی، افکار پریشان و سردردهای عصبی و میگرنی و.. دارد. در ضمن اخلاط بلغم و سودا که عامل افسردگی هستند را از بدن خارج می کند.
سنبل الطیب هم با دارا بودن خواص مشابه اسطوخودوس اثرات مثبتی بر ناآرامی های روحی و اضطراب درونی دارد. این داروی گیاهی حاوی گاما آمینو بوتیریک و لینارین فعالیت سلول های عصبی را تنظیم کرده و به خواب راحت و کاهش استرس کمک می کند.
تاثیر در بهبود آلزایمر و رفع گرفتگی و دردهای عضلانی مصرف این گیاه را در طیف گسترده تری از درمانهای گیاهی امکان پذیر کرده است. به طور کلی عصاره های گیاهی که بر تقویت اعصاب تمرکز دارند با بهبود کارکرد انتقال دهنده های عصبی، فعالیت مغز و سیستم عصبی را تقویت کرده و از بروز حالت های افسردگی و پرخاشگری جلوگیری می کند.
شربت سودا یکی دیگر از فراورده ها برای درمان افسردگی با طب سنتی است. این شربت به عمیق ترین بخش های بدن نفوذ پیدا کرده و مواد سوداوی و رسوب کرده و سوخته را از بدن دفع می کند. در واقع خلط سودا ناشی از سوختن خلط صفرا و دم است که با رسوب مداوم در بدن بیماری های مختلف ایجاد می کند.
با خروج این مواد زائد از بدن حالت های افسردگی و وسواس، دردهای سیاتیک و مفصلی، خارش و لکه ها و حساسیت های پوستی قابل درمان هستند. برای درمان موثر افسردگی با طب سنتی بهترین راهکار استفاده همزمان شربت سودا و عصاره های ترکیبی سنبل الطیب و اسطوخودوس است. مصرف مداوم این ترکیبات با دفع سودا و بلغم زائد مغز در بهبود علائم افسردگی و وسواس فکری اثربخش هستند.